Recensies en samenvattingen
Recensie: E.H. Schotman - Ethiek en recht in kort bestek
Auteur: Mr. drs. E. Schotman
Uitgave: Boom Juridische Uitgevers (2011)
----------
Ethiek en recht in kort bestek is een studieboek over ethiek en is specifiek bestemd voor HBO-rechtenstudenten. Het boekje behandelt het onderwerp in 116 pagina's dus het is precies wat de titel aangeeft: "ethiek en recht in kort bestek". Het boekje geeft een introductie in de belangrijkste ethische begrippen en stromingen/theorieën en relateert dit continu aan het juridische. Het laatste is een sterk punt van het boek.
Een gekend bezwaar van deze directe, terugkerende koppeling met het recht is dat dit voor studenten verwarrend kan zijn. Te snel kan de indruk worden gewekt dat juridische oordelen in essentie altijd als morele of, nog erger, als subjectieve oordelen kunnen worden gezien. Door de omvang ontbreekt helaas een rechtsfilosofisch kader; de discussie over de relatie tussen recht en moraliteit kwalificeert Schotman als een studeerkamerkwestie. M.i. gaat dit te snel al is een kritische bestudering van de discussie wel afhankelijk van de doelgroep in kwestie (eerstejaars versus vierdejaars studenten). Met het uitgangspunt dat moraliteit en ethiek diep in het recht zijn doorgedrongen, toont Schotman wel de relevantie van een vak als ethiek (zie bijvoorbeeld bladzijde 19 e.v. en 65 e.v.)
Het boekje is een echt studieboek. Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met studievragen die vragen om morele reflectie. De student wordt hierbij tevens aangezet om na te denken over zijn of haar eigen morele standpunten. Hiermee vergroot de student hopelijk zijn of haar morele besef. Dit moet niet verward worden met het zich houden aan de - op dit moment - geldende morele regels binnen een specifiek juridisch beroep. Of een student na lezing van het studieboek zich ook bijvoorbeeld eerder integer (hoofdstuk 6) gaat gedragen, is lastig vast te stellen. Maar nadenken over wat het betekent om integer te zijn maar ook wat rechtvaardigheid is (hoofdstuk 5), heeft bewezen waarde. Het boekje van Schotman kan hier zeker aan bijdragen.
Hoe de student met dilemma's (botsende waarden/verantwoordelijkheden) moet omgaan, wordt misschien te summier besproken. De verwijzing naar praktische wijsheid en zorgvuldigheid in de afweging (bladzijde 102) zal in de praktijk snel vragen oproepen. Het is aan de docent om dit op te pakken. De verwijzing naar de eenmaligheid van situaties maakt het echter niet makkelijker (is dit bijvoorbeeld niet in strijd met de eerdere integriteitseisen van consistentie en coherentie?). Dat een boekje van deze omvang dergelijke vragen oproept, is logisch en ook niet direct een zwakte. Gelukkig heeft de schrijver namelijk tevens ruimte gegeven aan veel toegankelijke, actuele en relevante voorbeelden.
Bruikbaarheid voor ethiekcolleges: afhankelijk van de plaats van het ethiekonderwijs binnen het juridisch curriculum en de invulling door de opleiding/docent (inschatting 1 à 2 EC, basisniveau bachelor qua ethiek / wel is enige juridische kennis nodig). Voor niet-studenten is het boekje minder waardevol; het is duidelijk een studieboek gericht op studenten in het hoger juridisch onderwijs (groot gemis zijn dan bijvoorbeeld directe bronverwijzingen voor een verdere kritische bestudering van de tekst).
• Ethiek en recht in kort bestek, BJU, 2011
