36. Het OM en de vastgoedfraude. Hoe ideologisch mag een requisitoir zijn?

Een 'scherp requisitoir'. Zo wordt het betoog van de officier van justitie in de vastgoedfraude - uitgesproken op maandag 26 september - gekwalificeerd. Nu, een paar dagen later, is het een goed moment om het betoog eens vanuit ons perspectief te bestuderen. Het requisitoir werd namelijk door velen met instemming omarmd. Toch was niet iedereen overtuigd:

Was het inderdaad een schadelijk requisitoir (en waarom)? Of was de ideologische, maatschappij-kritische benadering de juiste? Het voldeed in ieder geval aan veel kenmerken van de klassieke retorica: vol ethos, pathos en een sterke logos.

Een overzicht van enkele passages. Over ongebreideld individualisme, de afnemende maatschappelijke betrokkenheid en solidariteit en de graaicultuur in het zakenleven:

Het uiteindelijke lot van verdachten zal dienen als waarschuwing voor al diegenen die menen op kosten van anderen, belastingbetalers, gepensioneerden, beleggers, te kunnen verrijken.

[...]

Wat het meest schokt, is het brutale cynisme waarmee de verdachten in deze zaak de kas van hun werkgever en opdrachtgever hebben geplunderd om de eigen bankrekening te spekken. De huizen, de jachten, de extravagante feesten en partijen, de peperdure horloges en andere attenties; ze zijn allemaal gefinancierd met gestolen geld. De opbrengst van langlopende, slimme maar daarom niet minder ordinaire diefstal. Diefstal van Bouwfonds en uiteindelijk dus ook van de belastingbetaler. En diefstal van het Philips-pensioenfonds waarmee deze heren vele tienduizenden pensioengerechtigden hebben benadeeld.

[...]

Onze tijd is er toch al één van ongebreideld individualisme, van afnemende maatschappelijke betrokkenheid en solidariteit. Van een financiële sector, nog niet zo lang geleden door de belastingbetaler uit het moeras getrokken, waar het grenzeloze graaien alweer een aanvang heeft genomen. Het schaamteloze gedrag van verdachten ondermijnt deze maatschappelijke moraal samen voor ons eigen nog verder. Want als het de hoge heren is toegestaan een spectaculaire greep in de kas te doen wat let de gemiddelde burger dan om ook maar wat te gaan rommelen met zijn belastingaangifte en zijn zzp-factuurtje?

Het requisitoir roept ook kritische vragen op. Is onze tijd bijvoorbeeld inderdaad er één van ongebreideld individualisme? En moet een officier dit onderbouwen met onderzoek? Hoe ideologisch mag een requisitoir sowieso zijn?

• Gevangenisstraffen tot 7 jaar geëist tegen verdachten vastgoedfraude, OM, 27-09-2011