Dhr. Van den Emster, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak in Den Haag heeft in "gesprek" met de redactie van rechtspraak.nl het licht laten schijnen over de zaak Lucia de Berk (vandaag vrijgesproken). Het is positief dat de rechtspraak zich kwetsbaar durft op te stellen. Wel vallen nog een aantal zaken op:

- Dhr. Van den Emster stelt "Het spijt me zeer dat een rechterlijke beslissing die bij nader inzien verkeerd blijkt, zulke ingrijpende, persoonlijke gevolgen heeft gehad.” Dit is wat vreemd verwoord. Iedere rechterlijke beslissing heeft natuurlijk ingrijpende, persoonlijke gevolgen. Hiervoor is geen spijt nodig. Mogelijk wordt bedoeld: "Het spijt me zeer dat een rechterlijke beslissing die zulke ingrijpende, persoonlijke gevolgen heeft gehad bij nader inzien verkeerd blijkt te zijn."?
- Wat interessant is dat niet getwijfeld wordt aan de integriteit en professionaliteit van het de betrokkenen. Het juridisch systeem heeft immers gewerkt. Ondanks het excuus blijft toch een legalistische kijk op professionaliteit over?
- Als namelijk alleen de feiten tellen en er twijfel is over de interpretatie hiervan door deskundigen, is het van afstand vreemd dat toch veroordeling heeft plaatsgevonden. Zeker indien ook wordt gesproken over "forse investeringen gedaan om de kwaliteit van de strafrechtspraak verder te verbeteren", "extra cursussen", en "verbeterprogramma". Hieruit kunnen we toch afleiden dat binnen de rechtspraak de boel nog niet op orde was op dit (lastige) punt. Nu lijkt de rechtspraak met het structurele tekort aan professionaliteit de individuele professionaliteit van de betrokkenen te willen rechtvaardigen. Was het niet beter om te zeggen dat er wel wordt getwijfeld aan de professionaliteit en integriteit van betrokkenen maar omdat dit een structureel tekort was zij minder verantwoordelijk zijn? Hebben ze trouwens hun onwetenheid en twijfel intern verwoord? En waar is de verantwoordelijkheid van de personen die dit tekort in de rechtspraak an sich hebben doen ontstaan? Genoeg vragen resteren.

"Het interview":
Den Haag, 14 april 2010 - Lucia de Berk, in 2004 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor zeven moorden, blijkt onschuldig. Het gerechtshof in Arnhem sprak haar vandaag vrij. De redactie van Rechtspraak.nl sprak over deze zaak met Erik van den Emster, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak in Den Haag.

Lucia de Berk is vrijgesproken, ze blijkt onschuldig. Wat is uw eerste reactie?
“Jarenlang ten onrechte in de gevangenis zitten, dat moet een nachtmerrie geweest zijn voor haar. Ik vind dat zeer triest voor haar, en voor haar omgeving. Helaas kan ik dat niet ongedaan maken.”

Voelt u zich verantwoordelijk voor het leed dat haar is aangedaan?
Als voorzitter van de Raad voor de rechtspraak moet ik constateren dat de rechtspraak ten opzichte van Lucia de Berk eerder gefaald heeft. Het spijt me zeer dat een rechterlijke beslissing die bij nader inzien verkeerd blijkt, zulke ingrijpende, persoonlijke gevolgen heeft gehad.”

Kunt u aangeven wat er misgegaan is?
In de kern: enkele conclusies van deskundigen zijn onjuist geïnterpreteerd.”

Had dat voorkomen kunnen worden?
“De betrokken gerechten hebben al in een eerder stadium, toen er aanwijzingen waren dat de veroordeling mogelijk onjuist was, op de zaak gereflecteerd. Maar het is niet eenvoudig om de fout aan te wijzen. Dit is een zeer complexe zaak die uitputtend is behandeld. Rechtbank en hof hebben alles gedaan wat nodig is, diverse deskundigen geraadpleegd. De deskundigen spraken elkaar soms tegen, maar de rechter moet wel beslissen. Uiteindelijk was het ook nieuw deskundigenbewijs dat leidde tot de vrijspraak.”

Zijn rechters wel capabel om ingewikkelde deskundigenrapporten goed te interpreteren?
“Een van de belangrijkste twistpunten in het proces was de wetenschappelijke controverse over de interpretaties van de waarden van digoxine. Dat is uiterst complexe materie, en daarom hebben de rechters zich uitgebreid laten voorlichten door deskundigen op dit terrein. Zij hebben hun oordeel mede gebaseerd op de rapportages van deze wetenschappers, desondanks is de eerdere veroordeling onjuist gebleken. We hebben dit punt van zorg al eerder onderkend. Er is binnen de Rechtspraak in 2006 een verbeterprogramma in het leven geroepen waarin onder meer aandacht is voor versterking van kennis over forensisch-technische onderzoeksresultaten. Dit heeft er toe geleid dat voor de beoordeling van DNA, statistiek en psychologie inmiddels afzonderlijke cursussen zijn ontwikkeld. ”

Hebben de rechters zich bij de veroordeling laten leiden door de druk van de media om tot een veroordeling te komen?
“Nee. Dat durf ik zonder meer te beweren. Rechters zijn professionals, getraind om feiten vast te stellen en zich niet door persoonlijke emotie te laten leiden of toe te geven aan druk van buitenaf. Alleen de feiten tellen.”

Welke consequenties zijn er voor de rechters en raadsheren die Lucia de Berk hebben veroordeeld?
“Rechtspraak is niet onfeilbaar. De betrokken rechters hebben professioneel en integer gehandeld. Van sancties kan dan ook geen sprake zijn. In juridische zin heeft het systeem uiteindelijk gewerkt en is de fout gecorrigeerd.”

Er zijn de afgelopen jaren enkele veroordelingen onterecht gebleken. In hoeverre kan de burger nog vertrouwen hebben in de rechtspraak?
“Laten we wel wezen: dit zijn gelukkig, hoe ernstig ook, uitzonderlijke zaken. Rechters behandelen jaarlijks bijna een kwart miljoen strafzaken. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren forse investeringen gedaan om de kwaliteit van de strafrechtspraak verder te verbeteren, onder meer met een deskundigenregister, permanente educatie en extra cursussen op het gebied van forensische wetenschap. Tegelijkertijd, dat moeten we met elkaar voor ogen houden, kunnen we incidenten niet volledig uitsluiten.”

Bron: Raad voor de rechtspraak
Datum actualiteit: 14 april 2010


- Voorzitter Raad voor de rechtspraak reageert op vrijspraak Lucia de Berk , Rechtspraak.nl, 14-04-2010
- Lucia de B. en de klungelende rechters, Katholiek Nieuwsblad, 14-04-2010